Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Жасыл желегін бүркенген қарағайдың арасымен жүріп отырып Асқар көлдің қабағына шықса, мұз бетінде бірсыпыра кісі сырғанақ теуіп жүр екен. Көпшілігі ұсақ бала. Ішінде бірен-саран қыз, жігіттер де бар. Сырғанап жүрген жерлері жағадан алысырақ.

Күн таудың төбесіне қарай еңкейіп қалғанмен ауа райы күндізгіден әлі өзгерген жоқ еді. Асқар Көкшеге көзін салса, ызғар жалаған бергі жақ жар қабағы қорғасын тәрізді сұрланып, күн сәулесі шағылысқан төбесіндегі қар аппақ кіршіктей жарқырап тұр екен. Қардың үстінде алыстан қылтиып көрінген қарағайлар түбітін қара қылшық шалған жазғытұрғы қоянның, жоны сықылды. Таудың қойнауын басқан қалың қардың үстіне шөккен қара бураның еркешіндей боп шаншылып, қысқа ажарын бермеген жалғыз – Оқжетпес.

Асқар төңірегін түгел шолып, кеудесін кере демін алып, сырғанақ тепкендерге қарай мұздың үстімен тайғанақтай беттеді. Мұз меруерт тасы сықылды көкпеңбек, мөп-мөлдір екен. Суыққа шатынап жарылған жерлерінен қарағанда ғана қалыңдығы білінеді, әйтпесе, үстінен жүргенде жұп-жұқа, ойылып кететін тәрізді.

Етігінің табанында бүрі жоқ Асқар, әр жерде мұздың үстіне жабысқан қарларды қуалап отырып, жиектен жырағырақ жерде сырғанап жарысқандарға жетті.

Коньки Асқардың да құмар ойыны еді. Семинарияда оқыған кезінде Ертіс үстіне тепкен конькиі сандығында әлі де сақтаулы.

– «Бәрекелді-ай!– деді ол сырғанағандарға көзі қызығып,– конькиді ала келмеген екем!»

Келдің кен, мұзын жағалап алысқа кеткен сырғанақшылар, біраздан кейін оралып Асқарға беттеді.

«Ботагөз мынаның бірі болар ма екен?» – деп ойлады ол толқындай ырғалып келе жатқан топтың ішінен біреуді жобалап.

«Егер ол болса қолтықтасып келе жатқан анау ұзын бойлы манағы офицер Кулаковқа ұқсайды».

Жарысқан жұрт зымырап, жұлдыздай ағып Асқарға келіп қалды. Жобалаған ұзыны – Кулаков екен, бір жағында Лиза, бір жағында Ботагөз.

Асқарға жақындағанда Алексей топтан озды да, қолтықтаған қыздарымен біресе оңға, біресе солға қарай толқып отырып, Асқардың алдынан зымырап өте шықты.

– Ботагөз!– деді Асқар қатты дауыстап.

Ботагөз сырғанақтың қызығымен алдындағы кісіні аңғармай ете шығып, құлағына таныс дауыс сап ете түскесін артына жалт қарап, Асқарды танып:

– Мен енді қайтам,– деді Ботагөз Алексейге, екінші рет Асқарға жақындағанда,– жұмысым бар еді.

– Пож-жалыста!

– Мен де қайтам!– деді Лиза.

Қатты екпінмен келе жатқан Алексей, қыздар құлап мертігер деп жіберіп қалмай дөңгелеп барып бұрылып, саябырлап тоқтады.

– Пож-жалыста!..

– Сіз ше?– деді Лиза ағасына.

– Мен де қайтам, аздасын.

Ботагөз бен Лиза қолтықтасып, конькилі аяқтарымен кібіртіктеп Асқарға қарай жөнелгенде ғана Алексей Ботагөздің артынан қарап тұрып: «Киргизка ничего! Прекрасная девушка!» – деді ішінен.

Қыздарға Асқар солғын амандасып, қалаға қарай жөнелгенде соңдарынан Алексей ере түсті де, Асқар екеуі ұнатпаған кезбен бір-біріне қарасты.

– Оқыған жігіт қой,– деп ойлады Алексей өте беріп,– киім түрі учитель. Кім екен?

Сұрағысы келмеді.

«Торыған тоқтыңды білемін, қасқырым!– деп ойлады Асқар, Алексейді кезімен жөнелтіп,– бірақ оның күзетшісі мықты, оңайлықпен алдыра қоймас!..»

Митрофанның үйінен керек арақ табылмай Бүркітбай қалаға қонды.

– Не бүгін түнде, не ертең ерте Петропавлға кеткен подвод келеді,– деп сендірді Митрофан.

Бүркітбайдың қайтпайтынын білгесін, Асқар іңірде Балтабектікіне барды.

– Серігіңді шай ішуге шақыр!– деді Кулаковтың әйелі Бүркітбайға.

– Он прапал бодит, толда я өткөлі тәщит бойдим, мене құрсақ прапал,– деді ерінген Бүркітбай.

Андрейдің өз үйінің іші кешкі тамағын ымырт жабылмай ішті. Ол кезде Бүркітбай пештің қасындағы скамейкада отыр еді, оған асқа кел демеді. Орыстың асына шошқа араласпай қоймайды деп түсінетін Бүркітбай шақырмағанға онша ренжіген де жоқ.