Ботагоз / Ботагөз - Сабит Муканов / Сәбит Мұқанов

Арестанттар жөнелген күні, күні бойы, түні бойы жылап, жұбатқан сөздер құлағына кірмеген Ботагөз, ертеңіне ширады.

«Жылағанмен көздің жасын иер адам жоқ,– деп ойлады ол,– Темірбекке менен басқа жәрдем берер кісі жоқ. Не жаза кесерін соттың өзі .біледі. Қашан жазасы кесіліп, менің қолым жетер жерден кеткенше, оны асырау – туысқандық борышым. Одан басқа менің қолымнан келері жоқ».

Қайраттың қара жолына табанын тап басқан Ботагөз қалай асырауды бірер күн ойлады да, Қызылжарға барып әлі келетін жұмыстың біреуіне кіріп, тапқанын ағасына беріп тұруды мақұл көрді. Бұл ойын ол Ержанға айтты.

– Туғаныңа жаның ашығаны дұрыс,– деді оған Ержан,– бірақ сен бөтен жерде жатқан жоқсың. Осында азын-аулақ дәулет бар. Үнемі асырауға сенің де, біздің де шамамыз келмес. Ара-тұра беретін тамақты апарып беріп тұрармыз. Жұмысқа түсіп қайтесің?

Ержанның адал көңілін ұққан Ботагөз оның жұмысқа барма деген ақылын қанша құлағына құйғанмен, алмады.

«Менің көңілімді, Асқардың көңілін қимағандықтан айтатын шығар?–деп ойлады ол.– Бірақ, әрі менің шығынымды, әрі Темірбектің шығынын көтеретін бай адам емес. Үнемі бұған салмақ салуым келіспес».

– Сізге рахмет, ағай,– деді бір күні Ботагөз Ержанға,– туған ағамнан кем болған жоқсыз, Айжан жеңгей де туғанымнан кем болған жоқ. Сіз менің жұмысқа түсемін дегеніме ренжімеңіз. Әйел болсам да, денім сау, қаруым бар адаммын. Темірбек жақсы көретін ағам еді. Момын жігіт еді. Қалада жұмысқа кірсем, күнде тамақ беріп тұрамын ғой, ал бұл арадан күнде бара алмаймын. Шын туысқандық жүректен өтінем: маған ұлықсат етіңіз! Сіздің жақсылығыңызды мен бұл дүниеде қайтарамын деп айта алмаймын.

Ботагөздің ниеті жұмысқа түсуге шын кеткенін көрген Ержан, қынжылып барып көнді.

– Амал жоқ, айтып болмадың, шырағым,– деді ол Ботагөзге,– мен өзім де жиі қатынасып тұрармын. Барамын десең бар. Бірақ онда не жұмысқа түскің келеді?

– Консерв заводы бар ма онда?

– Бар.

– Мен Бурабайдағы консерв заводында жұмыс істеген едім. Ендеше сол консерв заводына жұмысқа кірейін.

Ертеңіне Ержан атын жегіп Ботагөзді Қызылжардағы консерв заводына алып барып, ет боршалайтын қызметке орналастырды. Пәтерді Больничная көшедегі татардың үйінен алды. Ол үйдің иесі Меңлібай деген кісі де заводта істейді екен.

Ботагөз айлық еңбегіне 25 сом алады. Сол ақшаның он сомдайын ғана өз тамағына жұмсайды да, қалғанына Темірбекке арнап тамақ алып, күнде жұмыстан кейін апарып берді де тұрды. Ара-тұра ол сол орнына барып жолығуға рұқсат сұрап еді, ол тілегін орындай алмады. Жұмысшыларға жұмасына бір күн демалыс болатын еді. Сондай күннің біреуінде Темірбекке арнап істеген салмасын ыдысқа құйып алып, Ботагөз таңертең пәтерінен ерте шығып, Есілдің жар қабағына жақын салынған қаланың шетіндегі ақ түрмеге жөнелді.

Күн ол күні алай-түлей боран еді. Аспаннан жапалақтап қою жауған қарды, дауылды жел жерге түсірмей үйіріп, көзге түк көрсетпейді. Оның үстіне үскірік суық. Ашық жерден денеге тиген ызғар – денені темірдей қариды. Орай соққан жел – ауыздан дем шығармай, адам тұншығып кете жаздайды.

Бірақ бұл боранға Ботагөз ренжіген жоқ. Абақтыдағы ағасына ас апарып беруін ол өзіне бақыт санайды.

Жылы үйден шыққан кезде суықты, боранды елең қылғысы келмей, Торговая көшесін бойлап тартқан Ботагөз, біраздан кейін арпалысқан суықтан қалжырады. Қарсы алдынан өршелене үрлеген жел оны беттетпеді. Желге ол бірде алдын, бірде артын беріп, бір адым болса да ілгері басты. Ыққа қарағанда алдын орап құмықтырған желден тұншығып күпісінің жеңін аузына кигізіп, демін жеңі арқылы әрең алды.